δημοκρατία

   

...γράφει ο Πάνος Παναγιώτου

Η συζήτηση για το λεγόμενο "δημοκρατικό έλλειμμα" ολοένα και δυναμώνει μέσα στο περιβάλλον της κρίσης και της κρισεολογίας. Είναι πια σαφές ότι βρισκόμαστε σε μια καμπή, μια μεταβατική περίοδο, μια περίοδο μετεξέλιξης της δημοκρατίας σε κάτι άλλο, διαφορετικό. Αυτό το "διαφορετικό" είναι η μεταδημοκρατία. Μια δημοκρατία που ενώ φαινομενικά διατηρεί ζωντανή τη θεσμική της δομή, ουσιαστικά μετατοπίζει το κέντρο βάρους της σε ένα επίπεδο, όπου πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν οι πολιτικές και οι οικονομικές ελίτ (Κράουτς/2006). Αντικείμενο τούτης της εργασίας είναι να εντοπίσει τα σημάδια αυτής της μετεξέλιξης στην Ελλάδα, επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον στην τελευταία τριετία, δηλαδή τα χρόνια της κρίσης.

  

Η βασική μου υπόθεση είναι πως η δημοκρατία στη χώρα μας βιώνει σήμερα τη μεγαλύτερη παρακμή της στην ιστορία της μεταπολίτευσης [ή μετά-μεταπολίτευσης]. Με τις υπογραφές των μνημονίων και την παραχώρηση της εθνικής κυριαρχίας στη τρόικα, η δημοκρατία δεν έχει πολλά περιθώρια ζωής. Η δημοκρατία σήμερα νοσεί και κινδυνεύει με πλήρη κατάρρευση. Βασικές έννοιες της, όπως η λαϊκή κυριαρχία, το κράτος δικαίου, το Σύνταγμα, τα δικαιώματα κ.λπ. τείνουν να εξαφανιστούν. Η εκποίηση της χώρας, η αντιλαϊκή πολιτική, η απουσία νομιμοποίησης, η τεχνοκρατική αντίληψη, η ηγεμονία των μεγάλων επιχειρηματικών συμφερόντων και το πρόσφατο κλείσιμο της ΕΡΤ με την αυταρχική πρωτοβουλία της κυβέρνησης [και μάλιστα τη μονομερή πρωτοβουλία της ΝΔ] επιβεβαιώνουν το πέρασμα στο μεταδημοκρατικό στάδιο.

   

Τι ακριβώς είναι η μεταδημοκρατία; Ποιά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της και πού μπορεί να οδηγήσει; Τέτοιου είδους ερωτήματα αναπτύσσονται στο κεφάλαιο 2, ενώ θα προηγηθεί μια σύντομη αναδρομή στην ιστορία της δημοκρατίας που επιχειρεί να επισημάνει κάποιους προβληματισμούς που προκύπτουν από την ίδια τη φύση της φιλελεύθερης, αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας σε αντιδιαστολή με την άμεση δημοκρατία της αρχαίας Αθήνας. Στο τρίτο κεφάλαιο ορίζουμε την αφετηρία της ελληνικής μεταδημοκρατίας που έπεται της "δημοκρατικής στιγμής" που γεύτηκε η Ελλάδα τα πρώτα χρόνια του ΠΑΣΟΚ. Στο τέταρτο κεφάλαιο αναπτύσσεται το κεντρικό ζήτημα τούτης της εργασίας. Πού εντοπίζονται τα συμπτώματα της μεταδημοκρατίας στο περιβάλλον της κρίσης και των μνημονίων και ποιοι κίνδυνοι γεννιούνται ; Τα επιχειρήματα μου εδώ αρθρώνονται με παραδείγματα από την επικαιρότητα, τις αποφάσεις και τις εξελίξεις που βιώνουμε τα τελευταία τρία χρόνια στη χώρα μας.

  

Θα επικεντρώσουμε την προσοχή μας σε μια ομάδα θεωρητικών της πολιτικής, οι οποίοι ασχολούνται με την έννοια της "μεταδημοκρατίας". Οι θεωρητικοί αυτοί, οι οποίοι θα μας απασχολήσουν καθόλη την έκταση αυτής της εργασίας είναι: ο Κόλιν Κράουτς, συγγραφέας του ομώνυμου βιβλίου "Μεταδημοκρατία", ο Ζακ Ρανσιέρ, η Σαντάλ Μουφ. Όλοι αυτοί με την έννοια της μεταδημοκρατίας δηλώνουν πως η κρίση της δημοκρατίας φτάνει σε τόσο βαθιά επίπεδα και πλήττει τον θεσμικό και αξιακό πυρήνα των δημοκρατικών πολιτευμάτων στη Δύση, ώστε δικαιούμαστε να μιλήσουμε για μια μετάλλαξη, η οποία απαιτεί και ένα νέο όνομα. Σημαντική βοήθεια για την ολοκλήρωση της εργασίας αποτέλεσαν οι διαλέξεις του Γ.Σταυρακάκη στα πλαίσια του μαθήματος "Σύγχρονες Κοινωνιολογικές Θεωρίες ΙΙ", έργα του Κορνήλιου Καστοριάδη και του Μισέλ Φουκώ, της Νάομι Κλάϊν και άλλων σε πιο περιορισμένο βαθμό.

Περιεχόμενα

> Κεφάλαιο (1) : Περί Δημοκρατίας

> Κεφάλαιο (2): Περί Μετάδημοκρατίας

> Κεφάλαιο (3):Η "δημοκρατική στιγμή" & η ανάδυση

                                 της μεταδημοκρατίας στην Ελλάδα 
> Κεφάλαιο (4): Η ελληνική μεταδημοκρατία

                                  στα χρόνια της κρίσης